Podstawowa kwestia to wyjaśnienie znaczenia asertywności. Nie jest to bowiem oczywiste, ponieważ w potocznym obiegu funkcjonuje bardzo ograniczające rozumienie asertywności tylko jako zdolności do odmawiania. Jest to opis z pewnością niewystarczający. W opinii eksperta, Anny Podgórskiej z Centrum Doradztwa i Szkoleń Homo Creatore: ,,Asertywność to strategia zachowania wyrażająca uczucia, postawy, opinie i interesy danej osoby w sposób bezpośredni, stanowczy i uczciwy, a jednocześnie szanujący symetrycznie to samo u innego człowieka. Osoba asertywna może więc być w różnych stanach emocjonalnych, tak pozytywnych, jak negatywnych, ale wyraża je zawsze z szacunkiem do praw i granic innych osób."
Oczywiście nie sposób do końca uniknąć sytuacji niezadowolenia czy zdenerwowania drugiej strony, jednak umiejętność życzliwego artykułowania swoich potrzeb jest szalenie przydatna zarówno w życiu prywatnym jak i karierze zawodowej.
Asertywność możesz zacząć od zaraz
Asertywność to umiejętność, którą można wypracować, warunkiem jest jednak potraktowanie tego zadania w sposób świadomy, bowiem bez determinacji i konsekwencji w zachowaniu może się to nie udać. W celu osiągnięcia trwałej zmiany warto pamiętać o kilku przydatnych w pracy zasadach.
Nic na siłę.
Każdy podejmuje decyzje na podstawie osobistych doświadczeń i wyznawanych wartości, dlatego z czyjejś perspektywy dana sprawa może wyglądać zupełnie inaczej niż z naszej i warto się z tym pogodzić. Gdy ocena sytuacji przez drugą osobę różni się od naszej i nie chce ona zaakceptować naszych kryteriów oceny, chociaż spokojnie i rzeczowo je artykułujemy - nie ma sensu spierać się na siłę.
Zacznij odróżniać konsensus od kompromisu.
Podobnie brzmi a znaczenie ma różne: kompromis łączy się ze sformułowaniem „zgniły kompromis" no i nie da się ukryć jego rdzenia w słowie „kompromitować". Kompromis oznacza frustrację i niezadowolenie przynajmniej jednej ze stron zawartego porozumienia, a więc kończy się najczęściej próbą mniej lub bardziej jawnego jego sabotowania. Kompromis zawierany jest w układzie bierno-agresywno-manipulacyjnym. Konsensus natomiast oznacza zgodę obu stron na wynegocjowane rozwiązanie - nawet pomimo obustronnych ustępsw, jednakże po obu stronach dominuje poczucie, że rozwiązanie jest uczciwe, sprawiedliwe, najlepsze z możliwych i fair. Konsensus zawierany jest w relacjach konstruktywnych i przynależy do sfery asertywności.
Oceniaj merytorycznie i unikaj osądzania.
Ocenianie lub bycie ocenianym to coś naturalnego w każdym przedsiębiorstwie. Sztuka polega na tym, aby oceniać zachowania w sposób pozbawiony negatywnego odniesienia do człowieka. Każdy aspekt oceny warto uzasadnić faktami, czyli spostrzeżeniami dotyczącymi zachowania pracownika, a przedstawiając swój subiektywny punkt widzenia, skupiać się na płaszczyźnie zawodowej, bez tzw. ,,wycieczek" osobistych. Podobnie, ustosunkowując się do oceny warto zachować spokój i odnosić się do przykładów we własnych zachowaniach. Szacunek na linii podwładny - kierownik to warunek efektywnego wypracowywania optymalnych rozwiązań, szczególnie w trudnych sytuacjach. Zdecydowanie natomiast warto byłoby unikać we wszelkich relacjach osądzania, czyli podawania swoich ocen, jakby to były fakty, np. „jesteś niekompetentyny", „brakuje Ci profesjonalizmu", czy „zachowujesz się w sposób niezorganizowany".
Buduj pozytywne relacje.
Trudno dojść do konsensusu w ciągu paru chwil, szczególnie jeśli relacja w pracy jest napięta. Jeżeli jednak menedżer jak i pracownik są zainteresowani, aby poznać i zrozumieć swoje oczekiwania, mocne i słabsze strony oraz umieją komunikować się asertywnie, wówczas porozumienie i skuteczna reakcja w momencie kryzysu lub pracy pod presją czasu będą łatwiejsze. Bez umiejetności konstruktywnego komunikowania się relacje w firmie i osiągana przez pracowników efektywność przeważnie pozostawiają wiele do życzenia.
Zarządzaj swoimi emocjami i ich ekspresją.
Klucz do sukcesu w asertywnej strategii tkwi również w umiejętności kontrolowania swojego zachowania w sytuacji, kiedy odczuwamy tzw. negatywne emocje. Zwłaszcza w przypadku osób, na których spoczywa duża odpowiedzialność, kierujących pracownikami, brak takiej umiejętności może bardzo utrudniać pracę i kontakty służbowe. ,,Panowanie nad emocjami i umiejętność asertywnego, konstruktywnego ich wyrażania sytuacjach trudnych i konfliktowych, to warunek skuteczności oraz czerpania satysfakcji z pracy" - mówi Anna Podgórska, szefowa Centrum Doradztwa i Szkoleń Homo Creatore. - ,,Bez tego nie sposób też skutecznie dbać o interesy swoje lub interesy reprezentowanej organizacji, dlatego firmy chętnie inwestują w profesjonalne szkolenia z zakresu umiejętności komunikacyjnych i interpersonalnych."
Działaj skutecznie: stanowczo - z szacunkiem - uprzejmie.
Asertywność polega na skutecznym wyrażaniu i realizowaniu swoich potrzeb oraz interesów, nie „na siłę" i „po trupach" a z szacunkiem i uprzejmie. Od sposobu w jaki odmawiamy i prosimy zależy nie tylko, czy uda nam się zrealizować nasz cel, ale też w jakich relacjach będziemy dalej pozostawali z daną osobą. Przed każdą istotną rozmową warto przemyśleć ewentualne opcje, w jakich się znajdziemy: jak zareagować na odmowę? Jak przedstawić swoje racje? Nie sposób wszystkiego przewidzieć, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby zminimalizować szanse na zaskoczenie nas - rozsądny plan działania, znajomość narzędzi asertywnego komunikowania się i opanowanie, to dobra recepta na podniesienie skuteczności w relacjach służbowych i osobistych.
Weź odpowiedzialność.
Ważną umiejętnością jest branie odpowiedzialności za swoje zachowania, opinie, potrzeby czy uczucia bez przerzucania jej na innych ludzi, czy jakieś bezoosobowe siły zewnętrzne. Czyli koniec z „poczuciem lekceważenia" (przez innych), „odrzucenia" (oczywiście przez innych) i bycia „nieszanowanym" (a jakże - przez innych). Witaj w świecie Twoich własnych emocji, wynikających z zaspokojenia lub nie Twoich własnych potrzeb, za co Ty (a któż inny?) masz 100% odpowiedzialności!
To proste, lecz niełatwe w praktyce - mówi Anna Podgórska.
Asertywność a sytuacja na rynku pracy.
Nic więc dziwnego, że firmy poszukujące wykwalifikowanych kadr przywiązują coraz większą wagę właśnie do takich umiejętności personalnych, jak asertywność. Nawet krótki okres pracy jest wystarczający do stwierdzenia, czy ktoś posiada taką cechę, dlatego przybywa osób, inwestujących w siebie i podnoszących kompetencje zawodowe. Asertywność zwiększa szanse powodzenia na współczesnym, wymagającym rynku pracy, warto więc przeznaczyć na jej naukę czas!