Wybory w Stanach Zjednoczonych – jak działa system?
Oto najważniejsze informacje, które pomogą lepiej zrozumieć, jak funkcjonuje system wyborczy w USA.
Jak działają wybory w USA? System elektorski w pigułce
W Stanach Zjednoczonych prezydent nie jest wybierany bezpośrednio przez obywateli, lecz przez Kolegium Elektorskie (Electoral College). W ramach tego systemu wyborczego każdy stan ma przypisaną liczbę głosów elektorskich zależną od liczby ludności. Łącznie jest 538 elektorów, co oznacza, że do wygranej potrzebne jest uzyskanie minimum 270 głosów. Każdy stan przeprowadza wybory, w których obywatele oddają swoje głosy. W większości stanów obowiązuje zasada "zwycięzca bierze wszystko" – kandydat, który zdobędzie największe poparcie w danym stanie, otrzymuje wszystkie głosy elektorskie przypisane do tego stanu. Wyjątkiem są Maine i Nebraska, które przydzielają głosy proporcjonalnie do wyniku. System elektorski sprawia, że niektóre stany, tzw. "swing states" (stany wahające się), odgrywają kluczową rolę w wyniku wyborów. Są to stany, w których poparcie dla kandydatów dwóch głównych partii – Demokratów i Republikanów – jest zbliżone, co czyni je decydującymi w końcowym rezultacie.
Kto może głosować? Prawo wyborcze w usa
W wyborach prezydenckich w Stanach Zjednoczonych mogą uczestniczyć obywatele USA, którzy ukończyli 18. rok życia. Aby wziąć udział w wyborach, obywatel musi się wcześniej zarejestrować jako wyborca – to wymóg obowiązujący w większości stanów. Proces rejestracji jest stosunkowo prosty i można go przeprowadzić online, ale wymaga on spełnienia pewnych wymagań, np. przedstawienia dowodu tożsamości. Nie wszyscy obywatele mają jednak prawo głosu. Ograniczenia dotyczą m.in. osób skazanych za poważne przestępstwa – w niektórych stanach nawet po odbyciu kary osoby te są pozbawione prawa głosu. W ostatnich latach niektóre stany zmieniały swoje przepisy, aby umożliwić byłym więźniom ponowne głosowanie, jednak kwestia ta wciąż wzbudza kontrowersje. Prawo do głosowania mają obywatele USA, niezależnie od miejsca zamieszkania. Amerykanie przebywający za granicą mogą głosować drogą pocztową lub z wykorzystaniem specjalnych punktów wyborczych w ambasadach i konsulatach.
Kiedy odbywają się wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych?
Wybory prezydenckie w USA odbywają się co cztery lata, w pierwszy wtorek po pierwszym poniedziałku listopada. Wybory te mają miejsce w "rok przestępny" (rok podzielny przez cztery), co oznacza, że wybory prezydenckie przypadają na ten sam rok, co Letnie Igrzyska Olimpijskie. Wybory prezydenckie w USA to proces wieloetapowy, który zaczyna się dużo wcześniej niż dzień samego głosowania. Najpierw, w czasie tzw. prawyborów (primaries) i zgromadzeń partyjnych (caucuses), partie polityczne wybierają swoich kandydatów. Po prawyborach odbywają się konwencje partyjne, na których oficjalnie nominowani są kandydaci na prezydenta i wiceprezydenta. Dopiero potem rozpoczyna się kampania główna, która prowadzi do listopadowych wyborów.
Jak oddać głos? Metody głosowania i ich znaczenie
W Stanach Zjednoczonych istnieje kilka metod głosowania, co daje obywatelom elastyczność w dostępie do wyborów. Tradycyjnie można głosować osobiście, w wyznaczonych lokalach wyborczych. Coraz popularniejsze staje się jednak głosowanie przedterminowe (early voting), które pozwala oddać głos w wybranym dniu przed oficjalnym dniem wyborów, co ułatwia dostęp do urn osobom zapracowanym. Głosowanie korespondencyjne (mail-in voting) również zyskuje na znaczeniu, zwłaszcza po pandemii COVID-19. Dla osób przebywających za granicą lub mieszkających w odległych regionach stanowi to dogodne rozwiązanie. Aby zagłosować drogą korespondencyjną, wyborcy muszą złożyć odpowiedni wniosek i odesłać kartę do głosowania przed wyznaczonym terminem. Każda metoda głosowania jest rygorystycznie kontrolowana, by uniknąć oszustw wyborczych. W ostatnich latach głosowanie korespondencyjne było tematem licznych debat, ale dla wielu Amerykanów pozostaje istotnym sposobem uczestnictwa w wyborach prezydenckich.
Co dzieje się po wyborach? Procedura zatwierdzenia wyników
Po zakończeniu głosowania rozpoczyna się proces zliczania głosów w każdym stanie, a oficjalne wyniki są przedstawiane w grudniu, kiedy zbiera się Kolegium Elektorskie. Elektorsy oddają swoje głosy, które formalnie wybierają prezydenta i wiceprezydenta USA. Jeśli żaden z kandydatów nie zdobędzie większości 270 głosów elektorskich, wybór prezydenta przechodzi do Izby Reprezentantów, co jest sytuacją rzadką, ale przewidzianą w amerykańskiej konstytucji. Po głosowaniu elektorsów Kongres USA dokonuje oficjalnego zatwierdzenia wyników na początku stycznia. Nowy prezydent obejmuje urząd 20 stycznia podczas ceremonii inauguracji, po której następuje zaprzysiężenie. To wydarzenie jest symbolicznym momentem przejęcia władzy, które kończy proces wyborczy.
Wybory prezydenckie w USA to skomplikowany i wieloetapowy proces, który różni się od standardowych wyborów bezpośrednich. Obywatele głosują na elektorów, którzy ostatecznie decydują o wyborze prezydenta. System elektorski, różnorodność metod głosowania i specyficzne zasady, kto może oddać głos, czynią wybory w Stanach Zjednoczonych wyjątkowym procesem. Mimo wyzwań i złożoności, amerykański system wyborczy jest jednym z najstarszych na świecie, kształtującym politykę nie tylko USA, ale także wpływającym na arenę międzynarodową.
Licencja: https://www.pexels.com/photo-license/
źródło: Wybory w Stanach Zjednoczonych – jak działa system?