Orzecznictwo sądowe

Każdy, kto kiedykolwiek miał do czynienia ze sprawą sądową w sądzie powszechnym lub sądzie administracyjnym powinien zdawać sobie sprawę, jakie znaczenie odgrywa orzecznictwo sądowe. Jest ono naprawdę ogromne. Orzeczenia sądów nie stanowią wprawdzie obowiązującego prawa, a polski system nie jest oparty na precedensach, jak systemy anglosaskie. Rozstrzygnięcie często opiera się jednakże na wyroku, który zapadł w podobnej sprawie, szczególnie jeżeli w tej podobnej sprawie orzekał Sąd Najwyższy.

Warto uświadomić sobie jeszcze kwestie istnienia w polskim prawie instytucji tak zwanych zasad prawnych. Dotyczy to orzeczeń wydawanych przez Sąd Najwyższy. Jak stanowi ustawa o Sądzie Najwyższym uchwały pełnego składu Sądu Najwyższego, składu połączonych izb oraz składu całej izby z chwilą ich podjęcia uzyskują moc zasad prawnych. Z kolei skład siedmiu sędziów może postanowić o nadaniu uchwale mocy zasady prawnej.

Taka zasada prawna ma niezwykle istotne znaczenie. Nie jest to de iure prawo powszechnie obowiązujące, ale w praktyce się nim staje. Jeżeli bowiem jakikolwiek skład Sądu Najwyższego zamierza odstąpić od zasady prawnej, przedstawia powstałe zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia pełnemu składowi izby. Nadto odstąpienie od zasady prawnej uchwalonej przez izbę, przez połączone izby albo przez pełny skład Sądu Najwyższego wymaga nowego rozstrzygnięcia w drodze uchwały odpowiednio przez izbę, połączone izby lub pełny skład Sądu Najwyższego. Jeżeli natomiast skład jednej izby Sądu Najwyższego zamierza odstąpić od zasady prawnej uchwalonej przez inną izbę, rozstrzygnięcie następuje w drodze uchwały obu izb. Izby mogą przedstawić zagadnienie prawne do rozpoznania przez pełny skład Sądu Najwyższego.Te zasady wynikają wprost z ustawy o Sądzie Najwyższym.

Poznanie orzeczeń sądów, w szczególności orzeczeń Sądu Najwyższego jest asolutną podstawą dla każdego prawnika. Podobnie wygląda to w przypadku osób, które zamierzają samodzielnie reprezentować swoje interesy w Sądzie.